Trong hơn 16 năm, Charles Cullen được biết đến như một điều dưỡng tận tụy trong các ca trực đêm tại nhiều bệnh viện ở bang New Jersey và Pennsylvania (Mỹ). Nhưng phía sau vẻ ngoài trầm lặng và kỹ năng chăm sóc bệnh nhân thành thục ấy là một trong những kẻ giết người hàng loạt tàn nhẫn nhất trong lịch sử y khoa Mỹ. Hắn đã giết chết hàng chục, thậm chí có thể lên đến hàng trăm bệnh nhân bằng cách bí mật tiêm thuốc độc vào đường truyền tĩnh mạch của họ.
Và người đã góp phần chấm dứt chuỗi tội ác ấy không phải là một cảnh sát hay đặc vụ FBI, mà là một nữ y tá và cũng là người bạn thân duy nhất của Charles – Amy Loughren. Hành trình đấu tranh nội tâm của Amy giữa tình bạn, sự nghi ngờ và trách nhiệm nghề nghiệp đã trở thành chất liệu để Netflix chuyển thể thành bộ phim The Good Nurse, với sự tham gia của Jessica Chastain và Eddie Redmayne. Bộ phim vừa lên sóng trên Netflix và nhanh chóng tạo nên hiện tượng khi tái hiện chân thực một trong những vụ án rúng động nhất ngành y tế Mỹ.
Sự thật về người đồng nghiệp trong ca trực đêm
Amy Loughren gặp Charles Cullen năm 2002 khi cả hai cùng làm việc tại khoa hồi sức tích cực (ICU) của Trung tâm Y tế Somerset ở Somerville, New Jersey. Ấn tượng đầu tiên của cô về đồng nghiệp mới là sự rụt rè: “Anh ấy nói chuyện rất nhỏ nhẹ. Tôi lập tức có cảm giác phải che chở cho anh ấy”, Amy nhớ lại.
Charles Cullen không chỉ là một nhân viên có chuyên môn tốt, anh ta còn tỏ ra đồng cảm với Amy Loughren: một bà mẹ đơn thân phải nuôi hai con và đang âm thầm chống chọi với bệnh cơ tim (cardiomyopathy). Cô giấu bệnh vì sợ nếu nghỉ làm quá sáu ngày theo quy định, sẽ mất bảo hiểm y tế và mất việc.
Charles là người duy nhất biết sự thật đó và đôi khi còn giúp cô hoàn thành công việc trong những ngày sức khỏe suy kiệt. Hai người nhanh chóng trở thành bạn thân trong những ca trực đêm kéo dài. “Nghề điều dưỡng khiến chúng tôi chứng kiến ranh giới sinh tử mỗi ngày. Những lúc như vậy, đồng nghiệp trở thành một phần đời sống tinh thần”, Amy kể lại.
Cơn ác mộng bắt đầu
Tháng 10/2002, một loạt ca tử vong bất thường tại bệnh viện Somerset bắt đầu thu hút sự chú ý của cơ quan điều tra. Ban đầu, không ai nghĩ đến khả năng có kẻ sát nhân trong phòng ICU, nơi vốn đã tiếp nhận những bệnh nhân nguy kịch nhất. Nhiều bác sĩ thậm chí cho rằng đây chỉ là “rủi ro y khoa không tránh khỏi”. Nhưng cảnh sát Somerville bắt đầu nghi ngờ khi phát hiện những lần xuất kho bất thường của các loại thuốc hiếm khi dùng trong ICU, như digoxin (thuốc trợ tim) hay insulin. Dữ liệu dược phẩm truy ngược về một cái tên duy nhất: Charles Cullen.
Khi cảnh sát liên hệ với Amy Loughren để xác minh thông tin, nữ ý tá ban đầu phản đối mọi nghi vấn. Trong nhiều năm làm việc cùng nhau, Charles Cullen luôn tỏ ra tận tụy và ít nói, không để lộ dấu hiệu của bất kỳ hành vi lệch lạc nào. Nhưng khi đối chiếu các hồ sơ dược, chuỗi trùng hợp đáng ngờ giữa những lần Charles sử dụng thuốc và các ca tử vong buộc Amy phải nhìn nhận lại. Những chi tiết trước đây tưởng như vô hại như việc Charles sử dụng một số loại thuốc ngoài phác đồ dần xếp lại thành một bức tranh đáng sợ.
Nhận thấy nguy cơ tái diễn những cái chết không rõ nguyên nhân, cảnh sát đã đề nghị Amy hợp tác điều tra. Đó là bước ngoặt đặt cô vào thế giằng xé giữa đạo đức nghề nghiệp và tình bạn với người đồng nghiệp mà cô tin tưởng. Trong nhiều tuần, Amy đã âm thầm phối hợp với cảnh sát, thu thập thông tin và tìm cách khiến Charles Cullen sơ hở. Cuộc gặp cuối cùng tại một quán ăn, nơi cô mang theo thiết bị ghi âm bí mật, đã trở thành thời điểm quyết định.
Sát nhân trong bóng tối của hệ thống y tế vì lợi nhuận
Charles Cullen bị bắt năm 2003. Ban đầu, hắn khai đã giết khoảng 40 người. Nhưng các điều tra viên tin rằng số nạn nhân có thể lên tới 300 – 400 người: con số khiến hắn được gọi là “kẻ giết người hàng loạt nguy hiểm nhất lịch sử y khoa Mỹ”. Theo điều tra sau đó, Charlies đã lặng lẽ đầu độc bệnh nhân suốt 16 năm, di chuyển qua 9 bệnh viện khác nhau. Điều gây phẫn nộ nhất không chỉ là hành vi sát nhân, mà là việc các bệnh viện đã biết có điều bất thường về Charles Cullen nhưng vẫn để hắn tiếp tục hành nghề thay vì báo cảnh sát vì sợ scandal, kiện tụng và mất uy tín.
Nhà báo Charles Graeber – tác giả cuốn sách The Good Nurse: A True Story of Medicine, Madness and Murder (2013), nhận định: “Thay vì xử lý triệt để, các bệnh viện chỉ âm thầm ngừng hợp đồng và viết thư giới thiệu tích cực để đẩy Charles Cullen sang nơi khác. Họ khiến hắn trở thành vấn đề của bệnh viện tiếp theo”.
Charles Cullen đang thụ án 11 lần tù chung thân liên tiếp và sẽ không bao giờ được ân xá. Nhưng vụ án vẫn tiếp tục được nhắc lại, không chỉ vì số nạn nhân khổng lồ mà hắn đã sát hại, mà còn vì cách hệ thống y tế đã vô tình tạo điều kiện cho tội ác ấy kéo dài. Nhiều năm sau khi Charles Cullen bị bắt, câu chuyện này vẫn trở thành đề tài nghiên cứu trong các chương trình đào tạo y khoa tại Mỹ về trách nhiệm nghề nghiệp và nghĩa vụ cảnh báo (duty to report) trong môi trường bệnh viện.
Từ chính những tài liệu điều tra ấy, bộ phim The Good Nurse của Netflix đã tái hiện lại vụ án với góc nhìn tập trung vào người đã góp phần chấm dứt chuỗi tội ác – y tá Amy Loughren. Thay vì đi theo lối kể chuyện giật gân thường thấy ở dòng phim tội phạm, The Good Nurse đặt trọng tâm vào tâm lý và áp lực con người trong một cuộc truy đuổi tội phạm diễn ra ngay giữa bệnh viện.
Jessica Chastain (Amy Loughren) và Eddie Redmayne (Charles Cullen) đã nhận nhiều lời khen cho diễn xuất tiết chế, nặng chiều sâu, tái hiện trung thực không khí áp lực và căng thẳng bao trùm ở bệnh viện. Với kịch bản bám sát sự thật, The Good Nurse khắc hoạ chân thực một trong những vụ án y khoa gây tranh cãi nhất tại Mỹ, đồng thời đặt ra câu hỏi về những lỗ hổng giám sát trong hệ thống bệnh viện hiện đại.
Ảnh: Netflix
