Giấc mơ về những chiếc xe tự vận hành, lặng lẽ lướt đi trên xa lộ mà không cần đến một người tài xế, từng là biểu tượng tối thượng của công nghệ tương lai. Thế nhưng, giữa vô vàn tuyên bố từ các tập đoàn công nghệ, thực tế triển khai lại vẽ nên một bức tranh phức tạp hơn nhiều. Theo Steven Shladover chuyên gia kỳ cựu, hiện là giám đốc dự án thuộc chương trình nghiên cứu giao thông PATH của California xe tự lái hiện vẫn đang đối mặt với những giới hạn mang tính căn bản về công nghệ, an toàn và pháp lý.
Kỳ vọng và giới hạn của công nghệ xe tự lái
Dù các hãng xe liên tục công bố những bước tiến mới, Shladover khẳng định rằng, trong 5 đến 10 năm tới, chỉ một phần rất nhỏ công nghệ tự lái mới có thể được đưa vào ứng dụng thực tiễn. Các phương tiện này sẽ bị giới hạn trong điều kiện thời tiết thuận lợi, hoạt động trên một số tuyến đường cao tốc nhất định nơi có hạ tầng rõ ràng như vạch phân làn, biển báo và hệ thống điều hướng ổn định. Nói cách khác, đó không phải là viễn cảnh của những chiếc xe hoàn toàn tự chủ trên mọi cung đường đô thị hỗn độn.
Động cơ xe đã được tối ưu hết mức, tuy nhiên tâm điểm của mọi tranh cãi hiện nay xoay quanh phần mềm điều khiển. Hệ thống tự lái không chỉ cần nhận diện môi trường chính xác, mà còn phải ra quyết định trong tích tắc khi đối mặt với các tình huống khẩn cấp từ việc một đứa trẻ bất ngờ băng qua đường, đến sự cố bất thường từ phương tiện khác. Để làm được điều này, phần mềm phải đạt mức ổn định gần như tuyệt đối điều mà hiện tại, ngay cả các tập đoàn hàng đầu cũng chưa thể đảm bảo.
Nếu hệ thống xử lý thất bại, việc truy vết và khắc phục lỗi phần mềm trở thành một hành trình không dễ dàng. Nhiều lỗi kỹ thuật chỉ biểu hiện trong các tình huống cực đoan và hiếm gặp, khiến quá trình sửa chữa trở nên phức tạp. Các nhà phát triển phần mềm xe hơi buộc phải chấp nhận một thực tế rằng, không có hệ thống nào hoàn hảo. Tuy vậy, theo Shladover, việc liên tục giới hạn và kiểm soát những khiếm khuyết phần mềm là cách duy nhất để giảm thiểu rủi ro tai nạn.
Chứng minh sự an toàn vẫn là một lỗ hổng đánh giá
Câu hỏi then chốt đặt ra: Làm thế nào để chứng minh rằng một chiếc xe tự lái an toàn hơn con người? Liệu có thể khẳng định rằng hệ thống chỉ gây ra một vụ tai nạn trong vòng 5 triệu giờ vận hành? Các nhà sản xuất chưa có lời giải xác đáng. Phân tích phần mềm? Kiểm nghiệm thực địa? Hay dựa vào các mô hình giả lập? Không một phương pháp nào cho đến nay có thể bảo đảm độ tin cậy tuyệt đối trong đánh giá rủi ro.
Trong khi đó, người tiêu dùng, các nhà quản lý và chính phủ lại ngày càng yêu cầu sự minh bạch và cam kết cụ thể từ phía doanh nghiệp. Đây chính là ngưỡng cửa then chốt mà ngành công nghiệp xe tự lái buộc phải vượt qua nếu muốn nhận được sự chấp thuận rộng rãi.
Một ngộ nhận thường gặp là áp dụng tư duy của ngành công nghệ phần mềm vốn quen với quy trình cập nhật, sửa lỗi liên tục vào lĩnh vực xe hơi. Tuy nhiên, sai sót trong một ứng dụng điện thoại chỉ gây phiền phức nhỏ còn một trục trặc trong hệ thống tự lái có thể khiến tính mạng con người bị đe dọa.
Vì thế, các chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kế thừa kinh nghiệm từ những nhà tiên phong trong lĩnh vực tự động hóa xe hơi những người hiểu rõ sự khác biệt giữa tốc độ đổi mới công nghệ và trách nhiệm an toàn không thể thỏa hiệp.
